Tầm nhìn dài hạn giữa thực tế đầy thách thức ở Hà Tĩnh

Trong bối cảnh Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020-2030 đang được triển khai cả nước, Hà Tĩnh cũng đang từng bước khẳng định hướng đi bền vững và có chiều sâu. Tuy nhiên, hành trình hiện thực hóa tầm nhìn dài hạn này còn phải đối mặt với không ít thách thức về thị trường, nhận thức, cơ chế hỗ trợ…

Hình ảnh minh họa

Nông nghiệp hữu cơ: Hướng đi tất yếu nhưng không dễ dàng

Nhìn nhận trên thực tế, môi trường trong sản xuất nói chung đang bị suy thoái nghiêm trọng và người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe, nông nghiệp hữu cơ nổi lên như một giải pháp bền vững, an toàn và thân thiện với thiên nhiên. Vì lẽ đó, sản xuất sạch, xanh không chỉ đơn thuần là phương thức canh tác không sử dụng hóa chất độc hại, mà còn là một triết lý phát triển hài hòa giữa con người và hệ sinh thái. Do đó, việc chuyển đổi sang nông nghiệp hữu cơ được xem là hướng đi tất yếu đối với nền nông nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, con đường này không hề dễ dàng khi phải đối mặt với hàng loạt thách thức về kỹ thuật, chi phí, thị trường và nhận thức xã hội.

Hà Tĩnh là một tỉnh có diện tích rộng về đất nông nghiệp, rừng và thủy sản, rất có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực nông nghiệp. Tuy nhiên, để hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ bền vững, có chiều sâu còn lắm gian truân đòi hỏi nỗ lực của cả hệ thống từ chính quyền đến các tổ chức, người dân và doanh nghiệp cùng bắt tay và đồng hành.

Một trong những điểm khó dễ nhận thấy nhất trên địa bàn tỉnh đó là điều kiện khí hậu khắc nghiệt, mưa bão nhiều dày xéo trên từng vùng khiến cho người nông dân thiệt hại nặng nề. Không những vậy, khi thời tiết bất thuận kèm theo đó là sâu bệnh, dịch hại hoành hành cũng “góp phần” bào mòn niềm đam mê, nhiệt huyết với hướng đi mới không ít trắc trở này.

Để sản xuất hữu cơ phải xem xét vùng quy hoạch có phù hợp và chất lượng đất, nước.

Xét trên tổng thể, làm nông nghiệp hữu cơ ngoài yếu tố thời tiết, sâu bệnh còn có nhiều “điểm khó” đòi hỏi một khi đã nhập cuộc thì không thể thiếu tính kiên trì, nhẫn nại. Trước hết, để sản xuất hữu cơ còn phải xem xét vùng quy hoạch có phù hợp và chất lượng đất, nước được đem đi kiểm nghiệm xem xét vấn đề đảm bảo cho sản xuất hữu cơ. Khi đạt được những yếu tố đó bắt đầu bước vào khâu canh tác phải có hàng rào cách ly môi trường xung quanh; Tuyệt đối không sử dụng phân có nguồn gốc hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học mà chỉ sử dụng phân hữu cơ như hữu cơ vi sinh, hữu cơ sinh học, các chế phẩm sinh học thảo mộc,… Kể cả phòng trừ sâu bệnh cũng phải chế từ thảo mộc, trồng các loại cây khắc tinh để sâu bệnh không đến khu vực sản xuất.

Hình ảnh minh họa

Cùng với đó, trong quá trình canh tác, bón phân hữu cơ sẽ được sử dụng nhiều và số lượng lớn nên đòi hỏi tốn công sức nhiều sức hơn. Vì lẽ đó, làm nông nghiệp hữu cơ chính là “chuyến đi” dài hơi. Điều dễ dàng nhận ra điểm hạn chế nhất cho hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ là chi phí đầu vào cao trong khi thị trường đầu ra gặp nhiều khó khăn do giá cả. Vì lẽ đó cần phải có liên kết và phải chế biến sâu để nâng cao giá thành sản phẩm, khi đó mới đáp ứng được chi phí đầu vào trong sản xuất.

Không những thế, lâu nay người dân đã quen với lối canh tác truyền thống có sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kích thích tăng trưởng,… trong khi sản xuất hữu cơ lại tuân thủ quy trình nghiêm ngặt, khắt khe hơn từ khâu đầu vào đến chuẩn đầu ra và thuận theo sự phát triển tự nhiên của cây trồng, vật nuôi hơn là sự tác động có yếu tố kích thích từ bên ngoài vào. Đặc biệt, muốn sản xuất hữu cơ phải có quá trình và thời gian chuyển đổi tùy thuộc vào từng loại cây, con. Vì lẽ đó, để tuyên truyền và nâng cao nhận thức cho người dân về hướng canh tác mới cũng là cả một vấn đề không hề dễ dàng.

Hà Tĩnh đặt mục tiêu đến năm 2030 nhóm đất nông nghiệp sản xuất hữu cơ đạt khoảng 2% (Khoảng 2500 ha), tập trung vào lúa, cây ăn quả, cây rau;2,5% - 3,0%.

Chính sách mở đường, nông nghiệp hữu cơ “cất cánh”

Để nhanh chóng bắt nhịp với các địa phương trên cả nước ngay khi Quyết định phê duyệt đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ giai đoạn 2020 – 2030 của Thủ tướng Chính phủ số 885/QĐ-TTg ngày 23/6/2020 (Đề án 885), Hà Tĩnh đã kịp thời nắm bắt “cơ hội vàng” để tái cấu trúc lại nông thôn trên địa bàn tỉnh bằng Quyết định số 1216/QĐ-UBND ngày 15/5/2024 phê duyệt “Đề án phát triển NNHC trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024 - 2030”. Với mục tiêu chung hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ trên cơ sở sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh, các sản phẩm có giá trị, có lợi thế cạnh tranh của từng địa phương. Phát triển sản phẩm nông nghiệp hữu cơ có giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường sinh thái, gắn với kinh tế nông nghiệp tuần hoàn phục vụ tiêu dùng nội địa và hướng tới xuất khẩu; tổ chức sản xuất tạo ra sản phẩm được chứng nhận phù hợp với tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ của thị trường; xây dựng Hà Tĩnh trở thành địa phương phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ hiệu quả, bền vững.

Nhiều chính sách hỗ trợ nông nghiệp hữu cơ phát triển đang được tỉnh Hà Tĩnh chú trọng

Để nông nghiệp hữu cơ phát triển và có sức lan tỏa, tỉnh Hà Tĩnh đã có những chính sách, hỗ trợ, định hướng cụ thể cho từng lộ trình để tiếp tục mở rộng phạm vi, góp phần xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại và bền vững cho ngành nông nghiệp tỉnh trong thời gian tới.

Trước hết, ưu tiên sử dụng các vùng có điều kiện đất đai, khí hậu thuận lợi cho từng đối tượng cây trồng, vật nuôi để sản xuất hữu cơ; lựa chọn loại cây trồng, vật nuôi và giống cây trồng, vật nuôi thích ứng tốt với điều kiện thổ nhưỡng, chống chịu sâu bệnh và có thị trường tiêu thụ sản phẩm hữu cơ. Hình thành vùng sản xuất các sản phẩm bản địa, đặc trưng có tiềm năng để xây dựng nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý sản phẩm để đầu tư sản xuất hữu cơ.

Đồng thời, phát triển các hình thức tổ chức sản xuất và xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất kinh doanh các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ. Kết nối tiêu thụ sản phẩm NNHC; Tái cơ cấu và tổ chức lại HTX trong hoàn cảnh sáp nhập các xã và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; Hỗ trợ trang thiết bị máy móc để chế biến sâu các sản phẩm NNHC; Tăng cường tuyên truyền để người sản xuất và tiêu dùng hiểu về sản phẩm hữu cơ đích thực; Tập huấn nâng cao năng lực cho người sản xuất để thực hiện đúng qui trình sản xuất, thu hoạch và chế biến sản phẩm NNHC; Tích hợp đa giá trị trong sản xuất NNHC, đặc biệt là kết hợp sản xuất NNHC với du lịch sinh thái, trải nghiệm.

Mặt khác, tăng cường hợp tác trong nghiên cứu khoa học và ứng dụng chuvển giao công nghệ phục vụ sản xuất vật tư đầu vào cho sản xuất nông nghiệp hữu cơ. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong các lĩnh vực: Xây dựng đăng ký mã vùng sản xuất, mã vạch sản phẩm, truy xuất nguồn gốc sản phẩm; đăng ký thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm; chứng nhận chất lượng sản phẩm. Phát huy các cơ sở chế biến nông, lâm, thủy sản hiện có trên địa bàn tỉnh; lồng ghép thu hút đầu tư xây dựng các cơ sở chế biến theo các Đề án của tỉnh đã được phê duyệt; đồng thời khuyến khích đầu tư phát triển các cơ sở bảo quản, chế biến các sản phẩm nông nghiệp hữu cơ linh hoạt theo từng dòng sản phẩm đặc thù tại địa phương.

Bên cạnh đó, tạo động lực cho người dân tham gia làm nông nghiệp hữu cơ bằng các nguồn vốn hỗ trợ từ xã hội hóa, vốn ngân sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp hữu cơ tỉnh Nghệ An giai đoạn 2022 – 2030 và các nguồn vốn khác.

Từ những kết quả đạt được, Hà Tĩnh đặt mục tiêu đến năm 2030 nhóm đất nông nghiệp sản xuất hữu cơ đạt khoảng rồng trọt hữu cơ đạt khoảng 2% (Khoảng 2500 ha), tập trung vào lúa, cây ăn quả, cây rau; Tỷ lệ sản phẩm chăn nuôi hữu cơ khoảng 2% trên tổng sản phẩm chăn nuôi với các sản phẩm có tiềm năng lợi thế như: mật ong, nhung hươu, thịt các loại. Diện tích nuôi tôm hữu cơ đạt khoảng 2 - 3% tổng diện tích nuôi tôm, sản phẩm chủ yếu là tôm sú. Tất cả đều hướng tới một nền nông nghiệp xanh góp phần giảm thiểu phát thải khí nhà kính và ứng phó biến đổi khí hậu…

BBT